Tek karakter Çaprazlamaları Nasıl Yapılır. ?

Bilim insanları geçmişten günümüze kadar yavruların anne babasına neden tam olarak benzemediği konusunda araştırmalar yapmıştır. Bilim insanların yapmış olduğu bu araştırmalarda, çaprazlama kavramından faydalanmışlardır. Çaprazlamanın kelime anlamına bakacak olursak, bir üreme işlemi sonrasında meydana gelen döllenmede oluşabilecek gen kombinasyonlarının belirlenmesidir. Çaprazlamalar sonucunda elde edilecek veriler kesinlik bildirmez. Olasılık bildirir. Tek karakter çaprazlamaları denildiğinde aklımıza Gregor Mendel gelir. Gregor Mendel çaprazlama çalışmaları yaparken bezelye bitkisinden yararlanmıştır. Gregor Mendel’in yapmış olduğu çalışmalarla kalıtımın genlerle sağlandığı, insanın sahip olduğu özelliklerinin bir anneden bir babadan geldiğini ve çaprazlamalar sonrası da belirli oranlarla ortaya çıktığını vurgulamıştır.

Gregor Mendel’in Bezelye Tercih Etme Sebepleri Nelerdir. ?

Mendel’in bezelye tercih etmesinin sebebi çaprazlama çalışmalarında, kolay yetiştirilmesi, çabuk döl verebilmesi, maliyetinin az olması, çok çeşitli karakterlere sahip olması (Fenotip bakımından) , çiçeklerinin kendi polenleri ile döllenebiliyor olması, karakterlerin kromozomlar üzerinde tek tek bulunuyor olması gibi kriterlerden dolayı Mendel çalışmalarında bezelye bitkisinin tercih etmiştir. Mendel çalışma yaparken tek bir karakter bakımından farklı bezelyeleri çaprazlamıştır. Tek bir karakter bakımından farklı derken örneğin, mor çiçekli bir bezelye ile beyaz çiçekli bir bezelyenin çaprazlanmasına örnek verebiliriz. Mendel’in yapmış olduğumu çaprazlamada oluşan bütün yavruların mor çiçek rengine sahip bezelyeler ise ataların saf döl olduğuna ve oluşan yavruların Melez olduğuna karar vermiştir.

Mendel’in yapmış olduğu bu çalışmada oluşan mor çiçekli bezelyelere “F1” dölü birinci döl olarak adlandırmıştır. Mendel daha sonrasında ise “F1” dölünde elde ettiği mor çiçekli bezelyeleri kendi aralarında çaprazlamıştır. Yapmış olduğu bu çaprazlama sonucunda oluşan yavrulara ise “F2” dölü adını vermiştir. “F2” dölünde oluşan yavruların % 75 inin mor çiçekli % 25’inin ise beyaz çiçekli olduğunu görmüştür.
Mendel, bu çaprazlamalar sonucunda mor çiçekli olan melez döle ait bezelye bitkisinde, beyaz çiçekli bezelyere ait kalıtsal bilgilerin bulunduğu sonucuna ulaşmıştır. Mendel bezelyelerin çiçek rengi oluşumunda etkili olan olayların bir sonraki nesillere aktarılırken korunduğunu keşfetmiştir.

Bezelye bitkisinde baskın ve çekinik karekterler

Çaprazlama problemlerinde homozigot, heterozigot, saf , baskın ve çekinik gibi kavramları çok sık görürüz. Bu kavramlar aslında kelime olarak eş anlamlı kullanılanlar olduğu gibi ayrı ayrıda karşımıza çıkabilmektedir. Örneğin Homozigot mor çiçekli bir bezelye denildiğinde, mor çiçek geni baskın olduğundan dolayı büyük harfle gösterilir. Homozigot denildiği içinde her iki allelinde büyük harfle gösterileceğini söyleyebiliriz. Örneğin “AA” gibi. Bir başka örnek verecek olursak Heterozigot mor çiçekli bezelye denildiğinde, karakteri oluşturan allellerin farklı olma durumuna heterozigot denilirdi. Bu durumda genotip “Aa” olacaktır.

Homozigot beyaz çiçekli bezelye denildiğinde ise beyaz çiçek çekinik özellikte olduğundan dolayı genotipi ” aa ” olacaktır. Çekinik karakterin fenotipte ortaya çıkması için her iki allelinde aynı olmak zorundadır. Buradan şu sonucu çıkarmamız gerekiyor. Baskın özelikteki bir karakter fenotipte yanı dış görünüşte ortaya çıkıyorsa, 2 ihtimal vardır. Bunlar ; Homozigot baskın veya Heterozigot bir genotip olabilir. Fakat fenotipte yani dış görünüşte çekinik karakter kendi özelliğini gösteriyorsa genotip kesinlikle iki küçük harfin yan yana gelmesi ile gösterilir. “aa” gibi.

Tek Karakter Çaprazlama Örnekleri

Alıştırma : Örneğin, insanlarda kıvırcık saç geni düz saç genine baskındır. Saç rengi genine ” A” harfi gersek, Baskın olan karekter “A” çekinik olan karekter “a” harfi ile gösterilir.
Kıvırcık Saçlı bir çocuğun genotipi : “AA, Aa” olma ihtimali vardır.
Düz Saçlı bir çocuğun genotipi : “aa” olmak zorundadır. Sorularda bu ihtimali göz ardı etmememiz gerekmektedir.

“”””ÖNEMLİ NOT “””” Soy ağacı sorularında çocuklardan herhangi birinde çekinik karekterde bir fenotip var ise Anne ve Baba her ikiside çekinik karekterde gen taşımak zorundadır. Bunun sebebi çekinik karekter, her iki allel in aynı olması durumunda özelliğini gösterdiğinden dolayı, Anne ve Babadan çekinik karekterde gen gelmiştir.

Örnek : Melez yeşil meyveli bezelyelerin çaprazlanması sonucu oluşan bezelye tohumlarının fenotip ve genotiplerini bulunuz ? (Yeşil meyve, sarı meyveye baskındır. )

Örnek2: Homozigot düz tohumlu bezelye ile buruşuk tohumlu bezelyenin çaprazlanması sonucu oluşacak olan bezelyelerin buruşuk tohumlu olma ihtimali yüzde kaçtır ? ( Düz tohum, buruşuk tohuma baskındır)

Bezelyelerde mor renk çiçek geninin beyaz renkli çiçek genine baskın olduğu bilinmektedir. Mor ve beyaz çiçekli iki bezelyenin çaprazlanması sonucu hem mor hem beyaz çiçekli bezelyeler oluşuyorsa çaprazlanan bireylerin genotiplerini nasıl olmalıdır. ?

Heterozigot uzun boylu bir bezelye ile kısa tohumlu bir bezelye çaprazlandığında oluşan döllerin genotip ve fenotip oranlarını bulunuz.
( Uzun, kısaya baskın )

Bu Yazı İçin Ne Düşünüyorsun?

Beğen

 ()

Bilgilendirici

 ()

Yorumsuz

 ()

Kalp

 ()

Komik

 ()

Şaşkın

 ()

Üzgün

 ()

Kızgın

 ()