İçindekiler tablosu
Nötr bir cismin başka bir cisimden (-) yük alması ve vermesi ile toplam yük sayısında meydana gelen değişim ile yük sayısının değişmesine elektriklenme denir. Örneğin plastik bir çubuk yün kumaşa sürtündüğünde veya cam çubuk ipek kumaşa sürtündüğüne plastik balon yün kumaşa sürtündüğünde elektriklenme işlemi gerçekleşecektir.
Elektriklenme de dikkat edilmesi gereken husus ise bir elektriklenme olayında “+” yükler alınıp verilmez. Buradan hareket eden tanecik ” -” yüklü tanecik olan elektronlardır.
Elektriklenme kaç şekilde olur ?
Elektriklenme 3 şekilde olur. Bunlar ;
1) Sürtünme ile elektriklenme
2) Dokunma ile elektriklenme
3) Etki ile elektriklenme
1) Sürtünme ile Elektriklenme
Sürtünme ile elektriklenmede iki yalıtkan cisim birbirine sürtüldüğünde bir cisimdeki (-) yükler bir diğer cisime geçeceğinden dolayı (-) yük alan cisimde (-) yükler fazla, (-) yük veren cisimde ise (+) yükler fazla olacağından bir elektriklenme olayı meydana gelmiş olur.
Örneğin plastik (ebonit çubuk) yün kumaşa sürtüldüğünde yünlü kumaştaki (-) yükler serbest hale gelerek ebonit çubuğa geçer. (-) yük alan ebonit çubuktaki (-) yükler fazla olduğundan ebonit çubuk (-) yükle yüklenir. Yünlü kumaş ise (-) yükleri verdiği için (+) yük ile yüklenir. Son durumda cisimler zıt yükle yüklenmiş olurlar.
Cam çubuk ipekli kumaşa sürtüldüğünde cam çubuktaki (-) yükler serbest hale gelir. Serbest hale gelen cam çubuktaki (-) yükler, İpek kumaşa geçer. Böylece ipekli kumaşta (-) yük fazlalığı olur ve (-) ile yüklenir. Cam çubuk ise (-) yükleri verdiği için (+) yük ile yüklenir. Son durumda cisimler zıt yükle yüklenmiş olurlar.
2) Dokunma ile Elektriklenme
Dokunma ile elektriklenme, yüklü cismin yük fazlalığı olmayan cisme dokundurulması ile gerçekleştirileceği gibi, ikisi de yüklü olan cisimler arasında da gerçekleşebilir. Dokunma ile elektriklenme sonucunda meydana gelen olaylarda son durumdaki yük durumlarının bilinebilmesi için cisimlerin birbirine dokundurulmadan önce yük durumlarının bilinmesi gerekmektedir. Bu elektriklenmede ortaya yük fazlalığı durumu çıkıyorsa, cisimler büyüklükleri oranında paylaşırlar. Eğer cisimler özdeş ise yükleri eşit olarak paylaşırlar.
Dokunma ile elektriklenmede fazla yükler paylaşıldığı için dokunma ile elektriklenmede cisimlerin yük işaretleri aynı olur. Ayrıca dokunma sonucunda yüklerin toplamı başlangıçtaki yük toplamlarına eşittir.
3) Etki ile Elektriklenme
Etki ile elektriklenmede cisimlerin geçici olarak elektriklenmesi diyebiliriz. Yüklü cisimler birbirine temas etmeden sadece yakınlaştırılmasıyla bir etki oluşturulup elektriklenir. Etki ile elektriklenme geçici bir durumdur. Elektriklenmeye sebep olan etki ortadan kalktığında elektriklenme de kaybolur.
Yüklü bir cisim, yük fazlalığı olmayan cisme yaklaştırıldığında cismi çekme işlemi yapacaktır. Yüklü cisimler, nötr cisimleri çekerler. Aynı yüklü cisimler birbirlerini iterler. Zıt yüklü cisimler ise birbirlerini çekerler. Sadece (-) yüklü tanecik hareket ettiğinden dolayı etki ile elektriklenmede sürekli olarak hareket edenin (-) yüklü taneciktir.
Örneğin (+) yüklü cisim nötr bir cisme yaklaştırıldığında, nötr cisimde var olan (-) yükler,(+) yüke yakın tarafa doğru gelecektir. Dolayısıyla geldikleri yerde (-) yük sayısı artacaktır. Aynı zaman da yük dengesi olan cisimde – yükler + yükün olduğu tarafta toplandığı için cismin diğer tarafı (+) yüklü olacaktır. Cisim uzaklaştırıldığında tekrardan eski haline dönerler.
Topraklama Ne Demektir ?
Cisimler üzerinde bulundan fazla yüklerin toprağa iletilmesi ile birlikte yük dengesinin sağlanmasına yani nötrlenmesine topraklanma denir. Toprağın kütlesi çok büyük olduğu için çok fazla (+) ve (-) yüke sahiptir. Bu durumda bize sıkıntısız bir şekilde çok büyük yüklerin bile nötrlenebileceği anlamına gelmektedir.
(+) yüklü bir cisim topraklandığında topraktaki (-) yükler cisme doğru geçer ve cisim nötr olur.
(-) yüklü cisim topraklandığında cisimde fazla bulunan (-) yükler iletken yardımıyla toprağa geçerek yük dengesini sağlar ve nötr olur. Kısacası topraklanma işlemine nötrlenme işlemi diyebiliriz.
Yıldırımsavar bir tür topraklama çeşididir. Yıldırımların etkisinden kurtulmak için kurulan bir düzenektir. Yıldırımdan gelen elektrik yüklerini toprağa vererek nötrlenme işlemini gerçekleştirir. Fazla elektrik yüklerin olumsuz örnekleri de olduğundan dolayı nötrlenme işlemi son derece önemlidir. Fazla elektrik yükleri elektronik devrelerin hasar görmesine, evlerde yangın çıkmasına, akaryakıt taşıyan araçların patlamasına gibi tehlikeli olaylara neden olmaktadırlar.
Evlerde bulunan elektrik prizlerinde topraklama vardır. Bu olay da evlerde oluşabilecek ani yük fazlalığın toprağa aktarılarak nötrlenmesi ile eşyaların ve insanların zarar görmesi engellenmiş olur.
Hata!
Yorumunuz Çok Kısa, Yorum yapabilmek için en az En az 10 karakter gerekli