7. Sınıf Fen Bilimleri 5.Ünite Işığın Kırılması ve Mercekler Konu Anlatımı

Işığın Kırılması  Nasıl Gerçekleşir ?

Işık bir enerji midir ? Işık Işınları foton denilen enerji yüklü parçacık taşırlar. Dolayısıyla ışık bir enerjidir. Işık maddelerle etkileşime girerse maddeden geçebilir. Parlak bir maddeden yansıyabilir. Cisimler tarafından soğrulabilir. Aynı zamanda ışığın ortamı değişiyorsa ışık ışınları kırılabilir.

Işık saydam bir ortamdan yoğunluğu farklı olan bir diğer saydam ortama geçerken doğrultusu değişir. Işığın doğrultusunun değişmesine ışığın kırılması denir. 

Işığın kırılması için ışığın ortam yoğunluğunun değişmesi gerekmektedir. Işık kırıldığı zaman doğrultusu ile birlikte ışığın hızıda değişir. Işığın hızı ortamın yoğunluğu ile ters orantılıdır. Işık yoğun bir ortama geçerken hızı azalır. 

Işığın Kırılma Kanunları Nelerdir ?

Işığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama girerken, ortam yoğunluklarının farklı olması neticesinde ışığın kırılacağını söyleyebiliriz. Gelen ışığın yüzeye değdiği noktadan yüzeye dik olarak şekilde çizilen doğruya yüzey normali denir. Yüzey normali ” N ” harfi ile gösterilir. Işığın kırılma açısı gibi değişkenleri yorumlarken yüzey normalinden çok sık bahsedeceğiz. Işık kaynağından gelen ışığa gelen ışın denir. Diğer bir saydam ortama geçerken kırılan ışığı kırılan Işın denir. Gelen ışın ve kırılan ışın kavramlarına ek olarak gelme ve kırılma açısından da bahsedebiliriz. Bu olayların hepsi aynı düzlemde olduğu için gelme açısı, gelen ışının yüzey normali ile yaptığı açıdır. Kırılma açısı ise kırılan ışının yüzey normali ile yaptığı açıdır.

Kırılma Kanunları

1-Gelen ışın, yüzey normali ve yansıyan ışın aynı düzlemde bulunur.

2- Işık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçerse normale yaklaşarak kırılır.

3- Işık, çok yoğun ortamdan az yoğun ortama her zaman geçemez. Işık sınır açısından küçük bir değerle gelirse normalden uzaklaşarak kırılır. Sınır açısı ile gelirse yüzeyi süpürür. Sınır açısından büyük bir değerle gelirse tam yansıma yapar.

4- Işık normalin üzerinden gönderilirse kırılmaya uğramadan diğer bir ortama geçer fakat ışığın hızı değişir. Kısaca açacak olursak doğrultu değişmeden hızda değişim meydana gelebilir. Hızdaki değişimi ise geçtiği ortamın yoğunluğuna göre yapabiliriz. Eğer diğer ortama kırılmadan geçen ışın çok yoğun bir ortama geçiyorsa hızı azalacaktır. Tam tersi durumda ise hızı artacaktır.

Işığın kırılmasına farklı ortamlardan örnek verelim. Örneğin hava ortamından su ortamına geçen bir ışık ışını, hava ortamı suya göre daha az yoğun olduğu için, Işık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçer. Bu durumda ışık, normale yaklaşarak kırılır. 

Işık, su ortamından hava ortamına doğru gönderilirse bu durumda da çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçeceği için ışık ışınları normalden uzaklaşarak kırılır. Ortamların yoğunlukları ile ışık ışınlarının hızları ters orantılıdır. Çok yoğun ortama geçen ışığın hızı azalırken az yoğun ortama geçen ışığın hızı artar. 

Işığın kırılmasına günlük yaşamdan örnekler nelerdir

Yıldızların gökyüzünde bulundukları yerden farklı konumda görülmeleri Işığın kırılması ile ilgilidir. Su dolu bir bardaktaki kalemin kırılmış gibi gözükmesi ışığın kırılması ile ilgilidir. Denizdeki balıkların bulundukları yerden farklı konumda görülmesi Işığın kırılması ile ilgilidir. Serap olayı Işığın kırılması ile ilgilidir. Yağmur yağdıktan sonra oluşan gökkuşağı olayı da ışığın kırılması ile ilgilidir.

Mercekler Kaça Ayrılır ?

En az bir yüzü küresel şekilde yapılmış olan ışığı kırarak cisimlerin boyunu küçük veya büyük gösterebilen saydam cisimlere mercek denir. Mercekler, cam veya plastik gibi maddelerden yapılabilir. Mercekler özelliklerine göre 2 çeşide ayrılır. Bunlar ince kenarlı mercek (yakınsak) ve kalın kenarlı mercek (ıraksak) mercek olarak sınıflandırılır.

İnce kenarlı merceklerin özellikleri nelerdir ? 

Uç kısımları orta kısımlarına göre daha ince olan merceklere ince kenarlı mercek denir. İnce kenarlı bir merceğe gelen paralel ışınlar hem merceğe girerken hem de mercekten çıkarken kırılmaya uğrar. İnce kenarlı mercekler gelen ışığı bir noktada toplayacak şekilde kırarlar. Bu toplayarak kırma işlemini rastgele yapmazlar. Işığı odak noktalarında toplayacak şekilde kırarlar. İnce kenarlı merceklerde iki tane odak noktası vardır. Çünkü her iki tarafı da ışık geçirebilme özelliğine sahiptir. 

İnce kenarlı merceklerde görüntünün özellikleri nasıldır?

İnce kenarlı merceklerde cisimlerin konumlarına göre cisimler düz veya cisimden büyük ve ters veya cisimden küçük görüntü oluşabilir. İnce kenarlı merceklerde, düz ve büyük görüntü oluşabildiği için büyüteç olarak da kullanılabilir. İnce kenarlı merceklerin, ışığı toplama özelliğinden dolayı odak noktasında ışık ışınlarını biriktirir. Işık ışınlarının birikmesiyle birlikte sıcaklık artışı meydana gelir. Doğaya atılan camlar, ince kenarlı mercek görevi gördüklerinden dolayı orman yangınlarına sebep olabilir. Yakını göremeyen insanlar bu göz kusurunu gidermek için ince kenarlı mercek içeren gözlükler kullanırlar. yakını göremeyen insanlar aynı zamanda hipermetrop göz kusuruna sahiptir.

Kalın kenarlı merceklerin özellikleri nelerdir

Kalın kenarlı mercekler, kenarları uç kısımlarına göre daha kalın olan merceklerdir. Kalın kenarlı merceklere gelen ışınlar, uzantısı odak noktasından geçiyormuş gibi etrafa dağılarak kırılır. Kalın kenarlı merceklerde kırılan ışıklar, ışığın geldiği taraftaki bir noktada kesişirler.

Kırılan Işık ışınlarının kesiştiği bu noktaya, kalın kenarlı merceğin odak noktası adı verilir. Kalın kenarlı mercekte de ince kenarlı mercekte olduğu gibi iki tane odak noktası bulunur. Odak noktası “f” harfi ile gösterilir. Uzağı göremeyen insanlar bu göz kusurunu gidermek için kalın kenarlı mercek içeren gözlükler kullanırlar. Uzağı göremeyen insanlar miyop göz kusuruna sahiptirler.

Merceklerin Kullanım Alanı Nelerdir

İnce kenarlı merceğin kullanım alanları :

Mikroskoplarda, dürbünlerde, kamera lenslerinde , gözün yapısındaki mercekte, gözlüklerde, ayrıntılı görüntüye ihtiyaç duyulan mesleklerde, Hipermetrop göz kusurunun tedavisinde ince kenarlı mercek kullanılır.

Kalın kenarlı merceğin kullanım alanları :

Bazı mikroskop ve teleskoplarda, dürbünde, fotoğraf makinesinde, uzağı görememe rahatsızlığı olan miyop göz kusurunun tedavisinde kalın kenarlı mercek kullanılır.

Yukarıda bazı elektronik aletlerin içerisinde hem ince kenarlı hem de kalın kenarlı merceğin bir arada olduğunu fark etmişsinizdir. Örneğin dürbün ve fotoğraf makinesinde ince ve kalın kenarlı mercekler bir arada kullanılabilir.

Bu Yazı İçin Ne Düşünüyorsun?

Bilgilendirici

 ()

Beğen

 ()

Yorumsuz

 ()

Komik

 ()

Kızgın

 ()

Kalp

 ()

Şaşkın

 ()

Üzgün

 ()