8.Sınıf Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları Konu Anlatımı

Madde Döngüsü Ne Demektir ?

Doğada bulunan 118 tane elementin bir kısmını canlılar kendileri için gerekli olan elementleri çeşitli şekillerle alabilirler. Aynı zamanda bu elementler kullanım sonucu tekrardan doğaya kazandırılır. Canlıların elementleri kullanması ve doğaya salması ile birlikte madde döngüsü meydana gelir. Madde döngüsünü olması ile birlikte de doğada maddeleri daha uzun süreli kullanabiliriz. Bunun sebebi maddelerin sürekli olarak tekrardan doğaya kazandırılmasındandır. Diğer şekilde kullanılan madde tekrardan kullanılmasaydı canlılar kaynak bulmakta çok zorlanabilirlerdi.

Su Döngüsü Nasıl Gerçekleşir ?

Yeryüzünde bulunan göllerin , akarsuların, denizlerin ve okyanuslarda bulunan su taneciklerinin buharlaşması sonucu atmosfere verilen aynı zamanda canlıların terleme ve solunum yoluyla atmosfere su buharı verir. Sonrasında ise havada bulutlar oluşur. Oluşan bu bulutların soğuk hava ile karşılaştıktan sonra yoğunlaşması ile yeryüzüne tekrardan yağmur olarak düşmesi su döngüsü olarak ifade edilir.

Su döngüsü olmasaydı, insanlık bu kadar uzun süre kullanılacak suyu tüketmiş olurdu. Su döngüsünün sıcaklıkların normal gitmesi gerekmektedir. Sıcaklıkların anormal bir şekilde hareket etmesi ile birlikte su döngüsü ciddi zararlar görebilir. Son dönemlerde adından sıkça bahsettiğimiz küresel ısınmanın zararlarından bir tanesi de budur.

Azot Döngüsü Nasıl Gerçekleşir ?

Yaşamımızı sürdürmek için madde ve enerjiyi gereksiniminiz vardır. Bu maddelerden en önemlilerinden biri de proteinlerdir. Proteinler kas gelişimi açısından çok önemli besin grubudur. Azot döngüsünde bahsederken proteinlerde anlatmamızın sebebi proteinlerin yapısında bulunan azot elementidir. Atmosferin çok büyük bir kısmı yaklaşık yüzde 78’ini azot gazı oluşturur. Fakat canlılar atmosferdeki azottan doğrudan yararlanamaz. Bu durumda azotun kullanılması için bağlanması gerekmektedir.

Azotun toprağa bağlanmasında bakterilerin etkinliğini yanı sıra yıldırım ve şimşek gibi doğal durumlarında etkisi vardır. Baklagiller havada bulunan azotu köklerinde barındırdığı, azot bağlayıcı bakteriler ile toprağa bağlarlar. Sonrasında ise bu baklagiller, azotu topraktan alıp protein üretiminde kullanırlar.

Tüketiciler de üreticilerden aldıkları proteini kaynak olarak kullanıp kendi proteinlerini üretirler. Kısacası Azot bağlayıcı bakteriler azotu toprağa, topraktan bitkiler kendi yapısına, bitkiyi tüketen tüketici canlılar ise proteini kendi vücuduna almış olurlar. Aynı zamanda organizmalar öldüklerinde azotun doğaya dönüşü için ayrıştırıcıların etkinlikleri başlar. Böylece canlı atıkları, kullanacağı azotlu bileşiklere dönüştürür. topraktaki azotlu bileşiklerin bir bölümü bitkiler tarafından yeniden kullanılıp tüketicilere aktarılır.

Oksijen Döngüsü Nasıl Gerçekleşir ?

Canlıların yaşaması için çok önemli bir gaz olan oksijen, atmosferde %21 oranında bulunur. Atmosferde bulunan bu oksijenin kaynağı üretici canlıların yapmış olduğu fotosentez olayıdır. Karbon ve oksijen döngüsü arasında bir bağlantı vardır. Bu bağlantı neticesinde atmosferdeki oksijen oranı sabit kalır. En önemli etken fotosentez ve solunum olaylardır. Fotosentez olayı ile atmosferdeki oksijen miktarı artarken solunumla birlikte azalır. Bu şekilde fotosentezde oksijen üretilmesi solunumda da oksijen kullanılması bir döngü içerisinde gerçekleşir. Oksijen gazının bu şekilde kullanılıp tekrardan üretilmesine oksijen döngüsü denir.

Karbon Döngüsü Nasıl Gerçekleşir ?

Canlının yapısında bulunan çok önemli bir element olan karbon, kaynağını atmosferdeki karbondioksitten alır. Üretici canlılar gözeneklerinden karbondioksit gazını alarak fotosentez olayında besin ve oksijen üretmek için kullanılır. Fotosentez sonucu üretilen besinlerin yapısında ise karbon elementi geçer. Üretici canlıların üretmiş olduğu besinin tüketici canlılar tarafından tüketilmesi ile de karbon elementi tüketici canlılara geçmiş olur. Tüketici canlılara geçen karbon elementi ise solunum olayı ile tekrardan atmosfere verilir. Aynı zamanda fosil yakıtların yanması sonucu da karbondioksit gazı açığa çıkar. Besin zincirinde her basamakta bulunan ayrıştırıcı canlılar ise ölü bitki ve hayvanların yapısında bulunan karbonu ayrıştırarak atmosfere karbondioksit gazı olarak verir ve bu şekilde karbondioksitin üretim ve tüketim ilişkisine karbon döngüsü denir.

Madde Döngülerinin Yaşam Açısından Önemi Nedir ?

Doğada hayati önem taşıyan bu besin maddelerin canlı ve cansız çevre ile birlikte döngü halindedir. Bu döngüde herhangi bir aksama olursa tüm canlılar bu aksamadan olumsuz etkilenir. Örneğin karbon döngüsünde ki bir aksama, fotosentez olayında karbondioksit kullanıldığı için fotosentezin azalmasına fotosentezdeki azalma da oksijen döngüsünü de etkileyecektir. Benzer şekilde azot döngüsünde de bir aksama meydana gelirse ayrıştırıcı canlıların ayrıştırmalarını engelleyebileceği için çeşitli çevre sorunları ortaya çıkabilir.

Su döngüsünde meydana gelecek bir sıcaklık değişimi suyun, buharlaşma ve yoğunlaşma sürecini etkileyeceği için dünya da yaşayan canlılar için kuraklık riski oluşabilir.

Oksijen döngüsünde meydana gelecek bir aksama canlıların solunum yapmasının zorlaşmasına aynı zaman da canlıların solunum sonucu atmosfere vermiş olduğu karbondioksit gazında bir azalma meydana gelecektir. Doğa da meydana gelen bu döngüler bir düzen içerisindedir. Bu düzenin taşları birbirine sımsıkı bir şekilde bağlıdır.

Bu Yazı İçin Ne Düşünüyorsun?

Beğen

 ()

Kalp

 ()

Komik

 ()

Şaşkın

 ()

Yorumsuz

 ()

Üzgün

 ()

Bilgilendirici

 ()

Kızgın

 ()