8.Sınıf LGS Fen Bilimleri Mevsimlerin Oluşumu Konu Anlatımı -1

Mevsimlerin Oluşumu

Mevsimlerin oluşumundan bahsetmeden önce Dünya’nın hareketinden bahsetmemiz gerekmektedir.
Dünya, Güneş etrafında dolanırken aynı zamanda kendi etrafında da döner. Dünya bu hareketleri gerçekleştirirken bir yörüngede dolanır. Bu dolanma sırasında dünya güneşten bazen uzaklaşırken bazen güneşe yaklaşır. Dünya’mız dolanma hareketini yaparken dönme ekseni dik bir
konumda değil, aşağıdaki görselde görüldüğü gibi eğik bir konumdadır.
Dünyamız, Güneş etrafında ekseni eğik bir şekilde dolanmaktadır. Yörünge düzlemi ile Ekvator düzlemi birbiri ile tam olarak çakışmaz aralarında 23 derece 27’ lık bir açı bulunmaktadır. Bu duruma“Eksen eğikliği” denir.

Dünyanın güneş etrafında 1 tam tur dolanmasıyla 1 yıl oluşur. Eksen Eğikliğinin sonucu olarak bu bir tam turda 4 mevsim oluşur.

Mevsimlerin oluşmasını kısaca toparlayacak olursak ;

Eksen eğikliğine ve Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketine bağlı olarak Güneş ışınlarının bir merkeze geliş açısı yıl boyunca değişir. Bunun
sonucunda ise mevsimler oluşur. Eğer eksen eğikliği olmasaydı dünyanın her tarafı 1 yıl boyunca aynı açıyla güneş ışınlarını alacaktı. Her nokta yıl boyu aynı mevsimi yaşayacak mevsim çeşitliliği olmayacaktı.

****ÖNEMLİ NOT****

1- Dünyamız Ekvator çizgisiyle iki eşit parçaya bölünmüştür. Üst tarafına Kuzey Yarım Küre , Alt tarafına ise Güney Yarım Küre adı verilmiştir. Ülkemiz Kuzey Yarım Kürede bulunmaktadır.

2- Mevsimlerin oluşmasının iki temel sebebi vardır. Bunlar;
a) Eksen Eğikliği
b) Dünyanın Güneş etrafında dolanması

Her iki yarım kürede de mevsimler birbirinin tersi olarak yaşanır. Kuzey Yarım Küre yazı yaşarken Güney Yarım Küre kışı yaşamaktadır. Aynı şekilde bir yarım kürede ilkbahar yaşanırken diğer yarım kürede de sonbahar yaşanır. Eğer eksen eğikliği olmasaydı Dünya, Güneş’in etrafında dolanırken Güneş ışınlarının yere düşme açısı değişmeyecek, farklı mevsimler oluşmayacaktı.

GÜNEŞ IŞINLARIN GELME AÇISI MEVSİM OLUŞUMUNDA ÖNEMLİ MİDİR ?

Işınlar ne kadar dik açılarla düşerse orada birim yüzeye düşen enerji miktarı daha fazla olacak ve o bölge daha fazla ısınacaktır. Eğer gelen ışık eğik açıyla gelirse daha geniş alanları ısıtacağı için ısınma oranı dik gelen ışığa göre daha az olacaktır.

Çok ışık alan yarım küre dik ve büyük açıyla geldiği anlarda yaz mevsimi yaşanır.
Az ışık alan yarım küre eğik ve küçük açıyla geldiği anlarda kış mevsimi yaşanır.
Bu iki durumun arasındaki zamanlarda da ilkbahar ve sonbahar mevsimleri yaşanmaktadır.

KYK ve GYK ‘ de aynı anda farklı mevsimler yaşanır.

Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu tarihler mevsimlerin başlangıç ve bitiş tarihlerini ifade eder. 4 önemli tarih de kendi arasında 2 li gruplandırılır.

1. Grup gün dönüm tarihleri 21 Haziran-21 Aralık
2. Grup Ekinoks tarihleri 21 Mart – 23 Eylül

Gün Dönüm Tarihleri

****ÖNEMLİ NOT ****

Dünyanın Eksen Eğikliğinin sonucu ve Kendi ekseni etrafında dönmesi sonucu gece ve gündüz sürelerinde farklılıklar görülmektedir. Yazları gündüzler gecelerden uzunken kışları geceler gündüzlerden uzundur.

21 Haziran :
Bu tarihte mevsim değişikliği yaşanır. 21 Haziran tarihinde KYK yaz mevsimine geçiş yaparken, aynı tarihte GYK kış mevsimine geçiş yapar.

-Kuzey Yarım Küre’de yaz, Güney Yarım Küre’de ise kış mevsimi yaşanmaya başlar.
– Güneş ışınları, öğle vakti Kuzey Yarım Küre’de Yengeç dönencesi’ne dik olarak gelir.
– Bu tarihte yerel saat ile öğle vakti tam 12.00’de Yengeç Dönencesi üzerindeki noktalarda gölge oluşmaz.
-Kuzey yarım küre’de en uzun gündüz, en kısa gece yaşanır. Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya başlar. Güney Yarım Küre’de ise tam tersi durum gözlenir.

21 Aralık :

Bu tarihte mevsim değişikliği yaşanır. 21 Aralık tarihinde KYK kış mevsimine geçiş yaparken, aynı tarihte GYK yaz mevsimine geçiş yapar.

-Güneş ışınlarının öğle vakti Güney Yarım Küre’de dik olarak geldiği enlem Oğlak dönencesi olarak adlandırılır. Hatırlarsınız 21 Haziran da ise öğlen vakti dik olarak geldiği enlem yengeç dönenceseydi.
-Güney Yarım Küre’de en uzun gündüz, en kısa gece; Kuzey Yarım Küre’de ise en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır. Bu tarihten sonra Güney Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; Kuzey Yarım Küre’de ise geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar.

21 Mart – 23 Eylül Ekinoksu

21 Aralık ile 21 Haziran yaz ve kış aylarının başlangıcını temsil ederdi 21 Mart- 23 Eylül Ekinoksu ise İlkbahar ve Sonbahar mevsimlerinin başlangıcını temsil eder. Ekinoks tarihlerinde dünya üzerinde her yerde gece ve gündüz süreleri eşittir.

21 Mart :

-Dünya’nın her yerinde gece-gündüz eşitliği (ekinoks) yaşanır.
-Aynı meridyen yayı üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğup, aynı anda batar.
-Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açıyla düşer. Bu nedenle yerel saat ile öğle vakti tam 12.00’de gölge oluşmaz.
-Kuzey Yarım Küre’de ilkbahar, Güney Yarım Küre’de ise sonbahar mevsimi yaşanmaya başlar.
-Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de gündüzler gecelerden, Güney Yarım Küre’de ise geceler gündüzlerden daha uzun olmaya başlar.

23 Eylül :

-Dünya’nın her yerinde gece-gündüz eşitliği (ekinoks) yaşanır.
-Kuzey Yarım Küre’de sonbahar, Güney Yarım Küre’de ise ilkbahar mevsimi yaşanmaya başlar.
-Bir meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğup, aynı anda batar.
-Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açıyla düşer. Bu nedenle yerel saat ile öğle vakti tam 12.00’de gölge oluşmaz.
-Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de geceler gündüzlerden,
Güney Yarım Küre’de ise gündüzler gecelerden daha uzun olmaya başlar.

**** BU BİLGİLER YENİ NESİN FEN BİLİMLERİ LGS SORULARI ÇÖZERKEN SİZE YOL GÖSTERİR, ÇIKARIM YAPMANIZI SAĞLAR ****
-Ülkemiz aynı anda dört mevsimin yaşandığı nadir ülkelerden biridir. Mevsimlerdeki bu çeşitlilik ve ülkemizin iklim özellikleri; bitki örtümüzün
çeşitliliği, tarım, ticaret ve turizm yönünden ülkemizin sahip olduğu önemli bir avantajdır.
-Eksen eğikliği olmasaydı mevsimler oluşmazdı.
-Gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihlere ekinoks denir
-21 Haziran tarihinde KYK ‘ de gündüzler uzun GYK’ de ise geceler uzundur
-21 Aralık tarihinde ise KYK ‘ de geceler uzun GYK ‘ de ise Gündüzler uzundur.

***Karıştırmamak için referans tarih üzerinde yaşadığımız ülkemiz olsun***
Ülkemizde hangi mevsim yaşanıyorsa. Diğer yarım kürede zıt mevsim yaşanıyordur. Yazları gündüzler uzun geceleri kısadır bilgisinden yola çıkarak. Örneğin 21 haziran tarihinde ülkemizde yaz ayı yaşanırken GYK’ de ise kış mevsimi yaşanır. Dolayısıyla 21 haziran tarihinde KYK’ de gündüzler uzun geceler kısa. GYK ‘ de ise tam tersi durum yaşanır.

Dünya’nın dönme ekseninin eğik olmasının etkileri.

-Mevsimler meydana gelir.
-Aynı zamanda Dünya’nın kuzey ve güney yarım küresinde farklı mevsimler yaşanır.
-Yıl boyunca sıcaklık farkları ortaya çıkar. Bu da mevsimlerin oluşmasının bir sonucudur.
-Gece ve gündüz süreleri yıl boyunca değişir.
-Güneş ışınlarının Dünya üzerine geliş açıları değişir.
-Gölge boyları değişir. Güneş ışığı dik açıyla gelirse gölge boyu en az eğik açıyla gelirse gölge boyu en fazladır.
-Mevsimlik sıcaklık ve basınç farkları oluşur.

Dünya’nın ekseni eğik olmasaydı şu sonuçlar ortaya çıkardı.

– Mevsimler oluşmazdı.
-Dünya’nın her yerinde yıl boyunca gece-gündüz süreleri eşit olurdu.
-Güneşin doğuş batış zamanı hep aynı olurdu.
-Gölge boyları değişmezdi.
-Sıcaklıklar yıl boyunca değişmezdi. Sadece gece ve gündüz oluşumunda sıcaklık farkları açığa çıkardı.
-Güneş ışınları ekvatora hep dik açıyla gelirdi ve bu durum hiç değişmezdi.
-Güneş ışınlarının yere düşme açısı değişmezdi. Bu sebeple gölge boyuda aynı kalırdı.
-Dönenceler oluşmazdı
-Günlük sıcaklık farkları azalacağı için bitki ve hayvan canlı tür çeşidi azalırdı.
-Ekvator bugünkünden daha sıcak olurdu. Ekvator sürekli dik bir açıyla güneş ışığını alırdı.

GECE VE GÜNDÜZ OLUŞUMU

-Dünya’nın günlük hareketi olmasaydı dünyanın bir yüzünde gündüz bir yüzünde gece yaşanırdı.
-Dünya’nın kutuplara doğru dönüş hızının yavaşlamasından dolayı, Güneş’in batma ve doğaması için geçen süreler kutuplara doğru gittikçe uzar.
-Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketi sebebiyle gece gündüz süreleri devamlı değişkendir.
-21 Aralıkta Kuzey Kutup Noktasında gündüzler kısalır, Güney Kutup Noktasında ise gündüzler uzar. 21 Haziran tarihinde ise tam tersi yaşanır. Çünkü yarım kürelerde gerçekleşen olaylar genelikle tam tersi zıttı olarak gerçekleşir

*** YENİ NESİ SORULARDA ÇIKARIM YAPMAK İÇİN BU BİLGİLER ÇOK ÖNEMLİDİR.***

Eksen eğikliği sonuçları nelerdir ? Eksen eğikliği olmasaydı ne olurdu ?

– Mevsimler oluşmaz bir bölge sürekli aynı mevsimi yaşardı.
– Dünya’nın her tarafında yıl boyunca gece-gündüz süreleri aynı olurdu.
– Güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca sabit kalırdı.
– Gölge boyları sürekli aynı kalırdı.
– Sıcaklıklar genel olarak yıl boyunca değişmezdi.
– Güneş ışınları ekvatora sürekli dik açıyla gelirdi .
– Güneşin doğma ve batış yeri ve saati değişmezdi.
– Güneş ışınlarının öğle vakti gelme açıları değişmezdi.
– Ekvator her zamankinden daha sıcak olurdu

IŞIĞIN GELİŞ AÇISI VE MEVSİMLER TABLOSU

MEVSİMLER ÜNİTESİNDE BİLMEMİZ GEREKEN KAVRAM VE ANLAMLARI

Ekvator: Dünya’yı iki eşit parçaya ayırdığı kabul edilen paralel daire çizgisidir. Gece-gündüz süreleri devamlı on ikişer saattir.

Yörünge Düzlemi : Dünya’nın Güneş etrafında takip ettiği yörünge düzlemidir.

Dönence: Güneş ışınlarının yarım kürelerde dik açıyla geldiği en son noktadır. Güneş ışınları, öğle vakti 21 Haziran’da Yengeç Dönencesi ’ne 21 Aralık’ta ise Oğlak Dönencesi ‘ne dik açıyla düşer.

Ekinoks: 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine verilen isimdir. Dünya’da gece-gündüz eşitliği yaşanır. Güneş ışınları Ekvator’a dik açıyla gelir ve yarım kürelerde bahar mevsimi başlar.

Gün dönümü : 21 Aralık ve 21 Haziran tarihlerine verilen isimdir. Bu tarihlerde Güneş ışınları yengeç ve oğlak dönencesine dik açıyla düşer.

Eksen Eğikliği: Yörünge düzlemi ile Ekvator arasında 23° 27’lık bir açı vardır.

TÜRKİYE ORTA KUŞAKTA YER ALIR TÜRKİYE’NİN ORTA KUŞAKTA YER ALMASININ DÖRT MEVSİMİN BELİRGİN YAŞANMASINDA ETKİSİ VAR MIDIR ?

Güneş ışınları tropikal kuşakta dikey veya dik açılara yakın düşer. Genellikle güneş ışığı eğik açılarla kutup kuşağına düşer. Bu sebeple tropikal bölge ve kutup bölgesindeki sıcaklıklar güneş ışığının geliş açısına bağlı olarak fazla değişmez. Fakat orta kuşak bölgede, güneş ışığının geliş açısı önemli ölçüde değiştiğinde sıcaklıklar daha fazla değişir. Orta kuşakta dört mevsim daha belirgindir. Ancak eksenin eğimine bağlı olarak Kuzey ve Güney Yarımküre’de aynı anda farklı mevsimler yaşanmaktadır.

Kısaca toparlayacak olursak Türkiye, Orta kuşakta yer almasıyla birlikte güneş ışığını sürekli farklı açılarla alır. Güneş ışığının farklı açılarla almasından dolayı sıcaklık farkı ortaya çıkar. Bu da mevsimlerin oluşmasında son derece etkilidir.

MEVSİMLER VE İKLİM ÜNİTESİNİN 2. KISMI OLAN İKLİM VE HAVA OLAYLARINI KONU ANLATIMINA GEÇMEK İÇİN LİNKE TIKLAYINIZ.

8.SINIF FEN BİLİMLERİ YENİ NESİL SORU ÇÖZÜM İÇİN AYRINTILI KONU ANLATIMLARINA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYINIZ.

En çok arananlar

Mevsimler ve iklim gölge boyları,mevsimler iklim ve hava olayları test, mevsimler ve iklim harita, mevsimler ve iklim ile ilgili sorular.

mevsimler ve iklim ile ilgili yeni nesil sorular, mevsimler ve iklim ile ilgili çıkmış sorular. Mevsimler ve iklim ile ilgili notlar. Mevsimler ve iklim ile ilgili proje ödevi,mevsimler ve iklim ile ilgili sorunlar,mevsimler ve iklim kavram haritası