Bilginin kalıcılığını artırmak için kalıcı hafıza teknikleri ile verimli öğrenme nasıldır ?

Sınava hazırlanan bir öğrenciye en çok söylenen laf günde şu kadar soru çöz, bu kadar test çöz şu kadar kitap bitirmelisin gibi çevresinden hep bir laf işitme modundadır. Sınav senelerinin bir gerçeği var ki rakiplerimizin önüne geçebilmek için verimli çalışmalıyız. Çok çalışmaktan bahsetmiyorum verimli çalışmak. Bir kişinin 10 saatte anladığı kavradığı bir konuyu düzenli ve disiplinli çalışarak 3-4 saatte kavrayabilmek verimli çalışmaya örnek verilebir.

Bellek türlerinin verimli çalışmaya etkisi ?

İnsan zihninin sahip olduğu bellek türleri vardır. Bu bellek türleri ; Duyusal bellek, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellektir. Kişi istediği şekilde bu bellek kullanımı yönetebilmektedir.
İnsanlar duyu organları ile algıladıkları bilgileri kişinin eğer dikkatini çekmezse önemsiz bulur ise hemen ortadan kaybolur. Algılanan nesne görsel ise 1 saniyeden daha az bir sürede sesli bir öğe ise 2-3 saniye gibi bir sürede ortadan kaybolur. Burada önemli olan kişinin dikkatini verdiği bölüm zihinde algıda seçicilik oluşturursa bilgi kısa belleğe aktarılmak üzere depolanacaktır. Aksi taktirde bilgi unutulup zihnimizden silinecektir.

Duyusal belleği yönetim etkili ve kalıcı öğrenmede en önemli aşama mıdır ?

Etkili ve kalıcı öğrenme isteyen bir birey öğrendiği bir nesneyi çok uzun süre hafıza da tutabilmesi için ilk durak duyusal bellek olduduğundan dolayı bilgi kısa süreli belleğe aktarılmadığı takdirde ne yapılırsa yapılsın bilgi unutulup gidecektir. Burada önemli olan duyusal bellekte algılanan nesnenin dikkat ve algıda seçicilik kavramı ile kısa süreli belleğe aktarılmasıdır.

Bu aktarma işlemi derslerde nasıl kullanabilirim ?

Ders esnasında öğretmen hem işitsel hem de görsel materyallerden yararlanıyorsa eğer aklınızdan geçen her şeyi bir kenara bırakıp o dersin çok önemli olduğunu bu dersten sınavdan sorumlu olacağını ve öğrenmese evde daha çok emek harcayacağını düşünerekten tam konsantre ve dikkatli bir şekilde öğretmenin ağzından çıkan kelimelere odaklanıp, tahtadaki görselleri duyusal belleğe attıktan sonra dikkati ile birlikte kalıcı belleğe atan öğrenci çok büyük bir yolu ilerlemiş demektir diyebiliriz. Aynı şekilde evde ders çalışan bir öğrenci de ders çalışırken çevresinde onun dikkatini ders çalışmaktan dağıtacak bir nesne , ses , telefon vb gibi dış etmenleri ortamdan kaldırmalı tüm dikkatini çalıştığı derse vermeli. Duyusal bellekten kısa süreli belleğe aktarabilirsek biraz sonraki bölümden kısa süreli bellekten bahsedeceğiz. Kısa süreli bellekten de uzun süreli belleğe aktarılan bilgi taş gibi sağlam zihnimizde duracaktır.

Kısa süreli hafıza (bellek) etkili ve verimli çalışmadaki rolü nelerdir ?

Duyusal bellek ile elde edilen verinin dikkat ve seçicilik ile kısa süreli belleğe aktarılması işlemidir. Kısa süreli belleğe gönderilen bilgi kişi tarafından farkında olunan algılanan kısmıdır. Burada bilgi 20 saniye – 1 dakika arası bir süre zarfında tutabiliriz. Fakat uzun süreli bellek aktif edilmezse bilgi 1 dakika sonra unutulacaktır. Örnek verecek olursak öğretmen derse bir kavramın tanımını yaptı o an için kavramı dikkatli dinlediyseniz öğretmen size söz hakkı verdiğinde bilgi dikkat ettiğiniz için kısa süreli belleğe gitti. Öğretmenin söz hakkına tam açıklama ile doğru cevap verebilirsiniz. Çünkü bilgi hafızada 1 dakikaya kadar depolanabiliyordu. Burada yapmamız gereken kısa süreli hafızadan uzun süreli hafıza bilgiyi aktarma teknikleridir. Eğer bu aktarım işi gerçekleşmezse öğretmenin ertesi gün aynı kavramı sorduğunda neydi bu gibi bir sorunla karşılaşabiliriz. Kısa süreli hafızadan uzun süreli hafıza’ ya aktarmanın en verimli yolu kişiden kişiye göre değişir.

Uzun süreli bellek nedir ? Bilgiyi Uzun Süreli Belleğe Atmanın Faydaları Nelerdir ?

Belki de öğrencilerin ve herkesin kullanmasını öğrenmek istediği bellek türü Uzun süreli bellektir. Uzun süreli belleğin kapasitesi sınırsızdır. İstediğiniz kadar bilgiyi buraya atabilirsiniz. Buraya atılan bilgi unutulmaz istenildiği zaman geri çağrılabilir. Sınava hazırlanan veya bir metni ezberlemesi gereken kişilerin bilgileri uzun süreli belleğe aktarması gerekmektedir. Etkili öğrenme ve kalıcı öğrenme burada açığa çıkmaktadır. Duyusal hafıza ve kısa süreli hafıza da bilgiyi tuttuktan sonra hemen uzun süreli hafıza atmamız gerekmektedir. Peki bir bilgiyi bir nesneyi uzun süreli belleğe nasıl atabiliriz. Bu yazımız da tam da buna değineceğiz. Bu yazımız da yazan şeyleri uyguladığınız takdirde bilgiyi uzun süreli hafıza ( Bellek) ‘ ya aktarmanız son derece kolay olacaktır.

Bilgiyi Kısa Süreli Hafızadan (Bellek) Uzun süreli Hafızaya (Bellek) Nasıl Aktarabilirim ?

Bilgiyi tekrar yöntemi ile uzun süreli hafızaya atma yöntemi nasıldır ?

Bilgi işlenmemiş bir hammaddeye benzer onu o şekilde kullanamayız. Hammaddeyi kullanabilir hale getirmek için bir takım aşamalardan geçirecek biçim verip kullanılır hale getiririz. Bilgi de bu aşamalardan geçmesi gerekmektedir. Duyusal bellek ile kısa süreli bellek konu anlatımı aslında hammaddenin işleniş sürecidir. Asıl önemli olan ise bilgiye son halini verebilmektir.
Bilgiyi uzun süreli belleğe aktarabilmek için en önemli yöntemlerden bir tanesi tekrar yöntemidir. Kısa süreli bellekten bilginin uzun süreli belleğe aktarma süresini kısaltan bu olay bilginin çok uzun süreli olarak depolanmasını sağlayacaktır.

Sadece tekrar yöntemi bilginin hafızada uzun süreli olarak kalmasını sağlar mı ?

Sadece tekrar yöntemi tek başına etkisiz kalır. Tekrar ederken çokça düşünmeli çokça bağlantılar kurmalıyız. Bilgiyi tabiri caizse irdelemek oymak gerekecektir. Bilginin üzerinde ne kadar fazla durursak, ne kadar fazla bağlantılar ararsak bilgi o kadar derece de kalıcı olacaktır.

Gerçek yaşam ile bağlantı kurarak bilginin kalıcılığını artırıp uzun süreli belleğe depolayabiliriz.

Çalıştığımız konuyu gerçek hayatla bağlantı kurarak ilişkilendirmemiz bilgiye uzun süreli hafıza da yer ayırabilmişiz demektedir. Özellikle bilimsel bilgilerin yer aldığı derslerde en çok bu tanıma uyan ders Fen Bilimleri bu tip derslerde konuyu kendi üzerimizde ve çevremizde ilişkilendirerek ilerlememiz son derece etkili bir yöntemdir. Beynimizin bilgiye olan tutumunu değiştirecek farklı olduğu için duyusal , kısa ve uzun süreli bellek aşamasını çok hızlı bir şekilde geçecektir.

Örnek verecek olursak ; Fen Bilimleri dersinde Kuvvet ve Hareket ünitesinde hareket konusuna çalışıyorsak sürat kavramının için de yer alan formüllere boğulmak yerine İki şehir arasındaki mesafeyi internetten araştırarak şu hızla gidersek şu kadar saatte bu hızla gidersek bu kadar saatte gidiyoruz diye karşılaştırma yapmamız sürat hesaplama da ve karşılaştırma da işimizi çok kolaylaştıracaktır.

Bir başkasına veya kendinize bir şeyleri anlatarak öğretmeniz farkında olmadan gerçek ve hızlı bir öğrenme ortaya çıkarır.

Öğrendiğiniz bir bilgiyi konuya hakim olduktan sonra isterseniz kendi içsesinize isterseniz de bir başkasına anlatarak bilginin kalıcılığını garanti altına almış olursunuz. Çünkü en iyi öğrenme biçimlerinden biri öğretmektir. Bir kişiyi her hangi bir şeyi başkasına öğretmeye çalışırken farklı durumlardan bakarak anlatmaya çalıştığı için farkında olmadan gerçek ve hızlı bir öğrenme ortaya çıkar.

Öğrenme aşamasında mola verip zihnimizi dinlendirmek kalıcı öğrenmek için en önemli şartlardan bir tanesidir.

Bir konuya çalıştıktan sonra, zihnimize bilgi yüklemeyi durdurursak beynimize bir rahatlama gelecektir. Bu rahatlamaya serbest zaman diyoruz. Zihnimiz bu zaman diliminde öğrenilen ve uzun süreli belleğe aktarılan bilginin daha verimli olarak işlenildiği zamandır. Bundan dolayı ders çalışırken tek seferde çok uzun çalışmak değil de ara vererek çalışılması beynimizi serbest zaman dilimine geçirmemiz son derece önemli ve etkili bir yöntemdir. Ezberlemekte zorlandığınız bir konu var ise gece yatmadan önce o konuyu bir tekrar etmeniz ve o şekilde uyumanız siz gece uyurken de siz farkında olmadan tekrar edileceği için uyurken de bilginin uzun süreli belleğe depolanması işlemini gerçekleştirebilirsiniz.

Arkadaşlarınızla konular hakkında bol bol sohbet etmek konu üzerinde fikirler öne sürmeniz bilginin kalıcılığını artırma yöntemidir.

Ders aralarında, okul dışı zamanlarda kendi yaş grubunuzdan arkadaşlarınız ile vakit geçirirken kendiliğinden gelişen bir sohbette herhangi bir sorumlu olduğunuz konudan bir şeyler ortaya atıp o konu hakkında fikirlerini öne sürmeniz. Bilginin uzun süreli bellekten geri çağrılması ve yeni kodlamalarla birlikte geri uzun süreli belleğe aktarma işlemidir. En etkili bilgiyi hafıza da depolama tekniğidir.

Örnek verecek olursak , arkadaşlarınız dışarıda otururken bir arkadaşınız şöyle desin;
Fen bilimleri dersin de mevsimler ve iklim ünitesinde yarım kürelerde gölge boyu sorularında nasıl bir yol izliyorsunuz. Ortam da bulunan diğer arkadaşlarınızın emin olun birden fazla yöntemi vardır. Herkes kendi yöntemini anlatmaya başlarsa sizde bu anlatılanlar üzerine bir şeyler eklersiniz en kısa ve en etkili yolu keşfetmiş olacaksınızdır.

Etkili öğrenme ve kalıcı öğrenmenin derecesini artırmak için soru yazmak sizi çok farklı boyutlara taşıyacaktır.

Yukarı da bir çok etkili ve kalıcı öğrenme tekniklerinden bilgiyi nasıl depolayacağımızı anlattık. Yukarıda yazanlara ek olarak şimdi anlatacaklarım ise sizi çok farklı boyutlara ömür boyu unutmayacağınız bir bilgi kapasitesine sahip olacaksınız.

Çalıştığınız, öğrendiğiniz , tekrar ettiğiniz, düşündüğünüz, anlattığınız, tartıştınız ve bilgiyi uzun süreli belleğe yerleştirip yerini garantilediniz. Bir sonraki aşama ise soru yazmak bu aşama da soru yazabilmeniz için konuya çok hakim olmanız gerekmektedir. Soru yazmak sanıldığını kadar kolay bir iş değildir. Soruyu tasarlamak ,soru cümlesini yazmak soruyu şekil vermenin yanı sıra soruya şıklar oluşturmak şıkların birbirinden alakasız olmamasına dikkat etmek ve hafif çeldirici seçenekleri sorunun içine yerleştirmek öyle kolay bir iş değildir. Sanıldığı kadar zor da değildir. Sadece biraz düşünmeniz analiz etmeniz gerekmektedir.

Etkili ve kalıcı öğrenmenin bir başka yolu da çalışılan konu sözel bir derse konunun özetlenmesidir.

Bilginin daha fazla sözel olarak anlatıldığı derslerde bilgi sayısı çok fazla olduğundan dolayı unutulma daha çabuk gerçekleşebilir. Bu tip derslerde bu derslere örnekler verecek olursak ; Sosyal Bilgiler, İngilizce, Din Kültürü gibi derslerde konunun özetini okuduktan sonra çıkarmak ve çıkarılan özetin doğrulunu kontrol etmek konu hakkında kalıcılığı artıracaktır. Çünkü Özet, zihnin sınırlarını zorlayan hatırlama ve bilgiyi analiz etme ile kapasiteyi fazlalaştıran bir uygulamadır.

Konu içerisinde var olan kavramların belirlenmesi öğrenme sürecinin hızlandırır

Herhangi bir dersin veya öğrenilmek istenen başka bir bilginin içerinde yer alan ana kazanımlar, kavramlar oturulup birer birer çıkartılırsa. Hem bu işlemi yaparken konunun tekrarı sağlanmış olur. Tekrar da biliyorsunuz bilgiyi uzun süreli hafıza ya atma tekniğiydi. Bunu yaptıktan sonra kavramların tanımlarını araştırmanız veya biliyorsanız sözel bir şekilde tekrar etmeniz çok önemlidir. Çünkü kazanımlar o konunun hammaddesidir. Konu içerisinde işlenen aslında hammaddedir. Konu içerisindeki bilgiler kavram ve kazanımlar çerçevesinde döner.

Örnek verecek olursak Fen Bilimleri 8. Sınıf Mevsimler ve İklim Ünitesinde mevsimlerin oluşumu konusunda güneş ışığının geliş açışı bir kavramdır. Bu kavrama bağlı olarak birden fazla bilgi vardır. Yeni nesil beceri temelli sorular çözerken bu kavram ile ilgili çok fazla soru gelmektedir. Eğer bu kavramı anlarsanız. Bilgiyi uzun süreli bellekte anlamlandırırsanız. Bu kavram ile gelecek bütün soruları yaparsınız. Bu kavram mevsimlerin oluşumuna, gece ve gündüz sürelerine, gölge boyuna, birim yüzeydeki sıcaklık artışına bir çok şeye bağlıdır. Mantık aslında aynıdır. Sadece ana kavram yani hammaddemiz çevresinde olaylar dönmektedir. Bu ve buna benzer bütün konularda anahtar kavramlar mevcuttur. Onları tespit etmek ve üstünde yoğunlaşmak gerekir.

Soru çözerken yapamadığınız soruları hemen bir başkasına veya öğretmeninize sormayın. Bu durum sizi çıraklık döneminde bırakcaktır.

Bir konu hakkında gerekli çalışmaları yaptıktan soru çözmek istediniz. Çözemediğiniz sorular olduğunda kendiniz araştırma yapmadan direk bu soruları bir öğretmene veya bir başka bilene sormamanız gerekir. Tabi ki yardım almak gereklidir. Fakat yardımı almadan önce soru üzerinde biraz emek harcamamız bizim analiz etme, keşfetme özelliklerimizi geliştirecektir. Eğer bir soru üzerinde emek harcamadan direk sonuç odaklı bir yaklaşım içerisine girersek bu bizim zihnimizi tembelliğe itecektir. Bizim soru çözerken çıraklık döneminde kalmamızı kendimizi geliştirmemizin önüne geçecektir. Çıraklık dönemini atlatan öğrenci bireysel olarak soruları çözebilir konuları bir başkasına anlatabilecek düzeye gelir. Bunu yapan öğrenci etkili ve kalıcı öğrenmenin temellerini çok sağlam atmış demektir.

Öğrenilecek olan bilgiyi çalıştıktan sonra yüksek sesle düşünmek etkili ve kalıcı öğrenme tekniğidir.

İnsan zekasını tekdüze değildir. Tek tip bir zekadan bahsetmemiz yanlış olur. Birden fazla zeka türü vardır. Bazılar ; Matematiksel Zeka, Görsel Zeka, Uzamsal Zeka, İşitsel Zeka, Mantıksal Zeka türü gibi türleri vardır. İşitsel zeka türü gelişmiş olan öğrenci okuma ve sesli düşünme tekniği ile çok hızlı bir öğrenme gerçekleştirir. Ders notlarının özetini çıkardıktan sonra veya yazdıktan sonra tıpkı bir konferans salonunda hissederek kendini o konuyu dinleyicilere anlatıyormuş gibi anlatması hem kişinin dikkatini yüksek tutacak. Algıda seçicilik mekanizmasını harekete geçirerek etkili ve kalıcı öğrenme gerçekleşip uzun süreli bellekte depolanacaktır.

Etkili Öğrenme Teknikleri ve Kalıcı Öğrenme Teknikleri Nelerdir ? Nasıl kalıcı öğrenebilirim ?

Yazımızda başlığımızdaki soruların hepsine cevap verdik. Biraz uzun bir yazı oldu fakat. Başarmak isteyen bir öğrenci için çok güzel bir yol haritası olduğunu düşünüyorum. İnsan zihni sınırsız düzeyde bilgiyi depolayabilecek ve unutmayacak hafızaya sahip. Sadece yapılması gereken bu hafızayı kullanabilmek yukarıdaki etkili ve kalıcı öğrenme tekniklerinden bir veya bir kaçı sizlere uyuyorsa bunları her konu işlendikten sonra yaparsınız. Faydasını görüp bu yazıya ayırdığınız zamanın boş olmadığını anlarsınız.
Biz eğitim gönüllüleri öğretmenler olarak her zaman siz değerli öğrencilere yol göstermek, örnek olmak için çabalamaktayız. Bu yazımı da sizlere bir yol göstermek için yazdım.

Bu yazıyı neden sosyal medya hesaplarımdan paylaşıp yorum yapmalıyım?

Yazımı beğendiyseniz, daha çok öğrenciye ulaşmak için bu yazının altına yorum yapabilir. Tarayıcıdan girenler için sol tarafta mobilden girenler için alt tarafta sosyal medya da paylaş işaretlerine tıklayarak kişisel hesaplarınız da paylaşabilirsiniz. Ne kadar çok kişiye ulaşabilirsem. Ülkemizin geleceği için o kadar etkili olacaktır.

Bu web sitesindeki eğitim koçluğu bölümünde daha çok içerikler sunularak tamamen ücretsiz şekilde sizleri sınava hazırlayıp etkili bir rehberlik çalışması gerçekleştirmiş olacağız.