Fen Bilimleri

HUYGENS, Christian (1629-1695) : Hollandalı bilim adamı, sarkaçlı saatin mucidi ve ışığın dalga teorisinin kurucusu olarak ünlü. Öğrenimini Leiden ve Breda üniversi­telerinde yapar. Henüz yirmi iki yaşındayken astronomi ve matematik alanlannda yayımladığı incelemeleri Rene Descartes'ın dikkatini çeker. Otuz dört yaşında Londra Kraliyet Bilim Akademisi'ne üye seçilir. Londra'da tanıştığı Newton, üzerinde son derece olumlu bir izlenim bırakır. Fransa'yı bilimde üstün bir düzeye çıkarmak is­teyen XIV. Louis, Huygens'e araÅŸtırmacı olarak iÅŸ verir. Huygens…

DEMOCRÄ°TOS (M.Ö. 460-361) : Yunan bilim adamı ve düşünürü. Trakyalı olan Democritos'un bilgi edinmek için DoÄŸu'da uzun süre dolaÅŸtığı söylenir. Bilime en bü­yük katkısı, evreni atomlardan oluÅŸmuÅŸ saymasıdır. Ona göre atom, bölünmeyen en küçük parçacık olup, tüm nesnelerin yapı taşıdır. Democritos'un daha belirgin olarak ortaya koyduÄŸu atom teorisinin ilk kaynağı kendisini önceleyen Leucippos'tur. Democritos klasik Yunan düşünürleri arasında doÄŸaya yaklaşımında bilim­sel görüşü en tutarlı biçimde temsil etmekle de ünlüdür.

DESCARTES, Rene (1596-1650) : Fransız düşünürü, analitik geometrinin kurucusu ve modern felsefenin babası olarak ünlü. Copernicus ile Galileo'nun GüneÅŸ merkez­li sistemi üzerindeki düşüncelerine dayanan mekanik bir görüş oluÅŸturur. Newton'a gelinceye dek çok etkili olan bu görüş, özellikle gezegen hareketlerini açıkla­mak için onun "Vortex" dediÄŸi girdap ya da burgaç kuramının geçersizliÄŸinin anla­şılması üzerine etkisini yitirir.

HALLEY, Edmund (1656-1742) : Ä°ngiliz astronom... Daha on yedi yaşındayken gezegen yörüngelerinin aphelion ve eksentrisitini belirleme yöntemi üzerindeki çalışmasını yayımlar. Hemen bir yıl sonra güneÅŸ lekeleri üzerindeki gözlemlerinden güneÅŸin kendi ekseni çevresinde döndüğünü saptar. 1699'da manyetik pusuladaki deÄŸiÅŸme­leri incelemek amacıyla iki yarım kürede iki yıl süren bir araÅŸtırma gezisine çıkar. 1703'te Oxford Ãœniversitesi'ne geometri profesörü, 1721'de Greenwich'de Kraliyet Astronomu olur. Kuyruklu yıldızların yörüngelerini ilk hesaplayan Halley'in adını, bunlardan yüz yılda bir…

Edward JENNER(1746-1823) : Ä°ngiliz hekimi ve aşının bulucusu. Londra'da öğreni­mini tamamlar. 1775'ten baÅŸlayarak sığırlarda bulaşıcı olan bir deri hastalığı üze­rinde çalışır. 1796'da bir oÄŸlan çocuÄŸuna çiçek aşısını baÅŸarıyla uygulayan Jenner, 1798'de buluÅŸunu içeren incelemesini yayımlar.  

Ebu Reyhan Muhammed ibn Ahmed EL-BÄ°RUNÃŽ (973-1048) : Ãœnlü bilim tarihçisi George Sarton'un, "Ä°slam dünyasının en büyük bilim adamı ve bütün çaÄŸlar göz önüne alındığında ise, en büyük bilim adamlarından biri" olarak nitelediÄŸi Biruni ya da Beyrunî, Batı Harezm'de Ket ÅŸehrinin köylerinden birinde doÄŸmuÅŸtur. EleÅŸtirisel düşüncesi, hoÅŸgörüsü, gerçeÄŸe olan tutkusu ve düşünümsel (entelektüel) cesareti ile ortaçaÄŸlar bilim anlayışını çok gerilerde bırakmış olan bu büyük Türk bilim adamı, felsefe, matematik, astronomi, coÄŸrafya…

Ebu Ali el-Hasen ibn el-Hasan ibn el-HEYSEM (965-1039) : Ä°slam dünyasında yetiÅŸmiÅŸ en büyük fizikçi ve bütün çaÄŸlarda yetiÅŸmiÅŸ optikçilerin en büyüklerinden birisi olan Heysem, aynı zamanda bir astronom, matematikçi, tıp bilginidir. Aristoteles ve Galen'in eserlerine çözümleyici açıklamalar yazmıştır. Onun anıtsal eseri Kitabü'l Menazir genel olarak Batı dünyasındaki bilimsel çalışmalar, özel olarak ise Roger Bacon ve Kepler üzerinde büyük bir etkide bulunmuÅŸtur, lbnü'l Heysem, küresel aynalar, parabolik aynalar ve küresel sapınç konularında özgün…

FERMI, Enrico (1901-1954) : Ä°talyan fizik bilgini... Pisa Ãœniversitesi'ni bitirdikten son­ra Max Born'la çalışmak için 1922'de Göttingen'e, daha sonra Ehrenfest'le çalış­mak için Leyden'e gider. 1927'de elementer parçacıkların istatistiksel iÅŸlemine iliş­kin çalışmasını yayımlar. 1934'te radyoaktif çekirdeÄŸin beta bozunmasını açıklar. 1938'de yavaÅŸ nötronların yutulmasının yol açtığı radyoaktivite üzerindeki çalış­ması için Nobel Ödülü'nü kazanır. Ä°talya'da faÅŸizmden kaçan Fermi, A.B.D.'ye gi­der. Atom enerjisi projesinde görev alır ve bu alandaki çalışması çekirdek bölünme­sine yol açtığı için,…

MACH, Ernst (1838-1916) : Avusturyalı bilim adamı. Viyana Ãœniversitesi'ni bitirdik­ten dört yıl sonra, Gratz Ãœniversitesi'ne matematik profesörü, daha sonra Prag Ãœni­versitesi'ne fizik profesörü olur. Mekanik adlı önemli kitabı 1883'te yayımlanmıştır. 1895'te Mach için Viyana Ãœniversitesi'nde bir felsefe kürsüsü kurulur. Mach'ın bi­lim felsefesinde etkileri bugün bile süren katkıları olmuÅŸtur. Ona göre bilim, dene­yimlerimizi ekonomik bir yoldan özetleme giriÅŸimidir. Gözlem verilerine indirgenemeyen her türlü teori veya kavramlarımız görünümleri ne denli bilimsel olsa da, metafizik olmaktan…

Ebu Nasr Muhammed ibn Muhammed ibn Tarhan ibn Uzluk EL-FARABÄ° EL TOHKÄ° (875-950) : Kendisinden söz edilen kaynaklarda "ünlü bir filozof, o zamana kadar gelip geçmiÅŸ Müslümanların en büyüğüydü. Mantık, musiki ve diÄŸer bilimlerde çeÅŸitli çok eserler yazdı. “Hiçbir Müslüman felsefede onun derecesine ulaÅŸamadı." ÅŸeklindi anlatılan Farabi, Balasagun yakınlarında Farab ya da Otrar'da doÄŸmuÅŸtur. Ulam dünyasında "Ä°kinci Öğretmen" (Muallim-i sam) olarak kabul edilen bu ünlü Türk düşünürü, hayatın günlük zevklerine göz…

FARADAY, Michael (1791-1867): Ä°ngiliz bilim adamı. Son derece yoksul bir ailenin çocuÄŸu olarak dünyaya geldi. On dört yaşındayken bir ciltçiye çırak oldu. Yirmi bir yaşına geldiÄŸinde bilimsel konulara ilgisi nedeniyle Sir Humphry Davy'nin Kraliyet Enstitüsü'ndeki derslerini izlemeye koyuldu. TuttuÄŸu notlan Davy öylesine beÄŸendi ki, onu bir yıl sonra asistan olarak yanına aldı. Davy ile birlikte yaptığı Avrupa ge­zisinden sonra, tüm yaÅŸamını Kraliyet Enstitüsü'ndeki çalışmalarına verdi. Bu ça­lışmalar fizik, kimya alanlarında…

BACON, Francis (1561-1626) : Ä°ngiliz düşünürü ve yazarı… Hukuk öğrenimi yapan ve kraliyet sarayında üst düzeyde görevler yüklenen Bacon, modern felsefe ve deney­sel bilim üzerindeki büyük etkileriyle tanınır. Birçok yayınları arasında en çok bili­neni Ã–ÄŸrenimin ilerlemesi (1605) ileYeni Organum (1620) adını taşıyan yapıtlarıdır. Bilime katkısı yönünden çaÄŸdaşı Galileo ile karşılaÅŸtırıldığında zayıf kalan Bacon'ın önemi skolâstik düşünceye karşı çıkıp empirik bilimlerde gözleme dayalı indüktif yöntemi vurgulamasında kendini göstermektedir. "Bilgi güç kaynağıdır" diyen Ba­con'ın bilime ve…